Ýokary okuw mekdebine giriş synagy durmuşymyzdaky ykbal kesgitleýji öwrümleriň biridir. Şonuň üçin hem biziň her birimiz bu synagda ýokary netijeleri gazanyp, «talyp» diýen ada eýe bolmaga jan edýäris. Synaglardan üstünlikli geçip bilmeklik bizden yhlasly okamagy, şonuň bilen birlikde hem iýmitlenişimize üns bermegi talap edýär. Çünki synag — uly bir ýaryş. Ýaryşa bolsa özümizi ählitaraplaýyn seýisläp gatnaşmaly. Lukmanlar ýokary okuw mekdepleriniň giriş synaglaryna gatnaşýan dalaşgärlerde synag wagtynda emele gelýän aljyraňňylygyň, gorkynyň, dartgynlylygyň, ýürek bulanmanyň we beýleki birnäçe oňaýsyzlyklaryň diňe iýmitlenişe berilýän ünsüň peselýänligi sebäpli ýüze çykýandygyny aýdýarlar. Çünki beden agramynyň 2-3%-ine deň bolan beýnimiz gündelik alynýan kaloriýanyň ortaça 30%-ini sarp edýär. Beýnimiziň işjeňligini artdyrmak üçin bolsa dogry iýmitlenmek zerurlygy döreýär. Eýsem, munuň üçin näme etmeli?

ERTIRLIK EDINMEGI ÝATDAN ÇYKARMAŇ!

Ertirlik diňe bir synag tabşyrýan dalaşgärler däl, eýsem, ähli adamlar üçin hem güne gowy başlamak we şol günki işleriň ugruna bolmagy üçin hökmanlyk hasaplanýar. Dalaşgärlerde synag güni dartgynlylygyň we aljyraňňylygyň netijesinde işdäsizlik döreýär we bu ýagdaý ertirlik edinmek islegini pese gaçyrýar. Şonuň üçin hem olar, köplenç halatda, ertirlik edinmän synaga girýärler. Bu bolsa dalaşgärleriň başarnygyny kemeldýän iň uly ýalňyşlykdyr. Şonuň üçin, işdäňiz bolmasa-da, ýokumly iýmitlerden iýmäge çalşyň! Ýagly naharlardan çetde duruň! Sebäbi açlyk beýniniň işjeňligini azaldýar.

SÜÝJI WE ŞOKOLAD IÝMEKLIK MASLAHAT BERILMEÝÄR

Synag başlamazdan öňürti süýji ýa-da şokolad iýmek gandaky şekeriň mukdaryny artdyrýar. Şonuň üçin hem olar beýniniň şeker zerurlygyny doly üpjün edip bilmeýär. Gaýtam, tersine, gandaky şekeriň mukdary birden artyp, birdenem peselýär. Netijede bolsa, ganyň konsentrasiýasynyň düşmegi sebäpli ukusyzlyk emele gelýär. Beýle ýagdaýlaryň döremezligi üçin ertirlikde ganyň şekerini yzygiderli deňagramlylykda saklaýan çörek, miwe, ýumurtga, peýnir ýaly önümler iýilmelidir.

ŞÖHLATDAN, KAKMAÇDAN, ÇAÝ WE GAZLY IÇGILERDEN UZAK DURUŇ!

Synaga girmezden öň şöhlat, kakmaç, kakadylan balyk ýaly duzly önümleri iýmek teşneligiň döremegine sebäp bolýar. Suwuň köp içilmegi bolsa dalaşgäriň tiz-tizden hajathana gitmek zerurlygyny artdyrýar. Netijede, onuň ünsi bozulýar. Mundan başga-da, synaga taýýarlyk döwründe aşa köp çaý, kofe we gazly içgileri içmeklik ýürek urşunyň tizligini artdyrýar, şeýle hem dartgynlylyk, gorky, gaýgy ýaly duýgularyň döremegine getirýär. Şonuň üçin hem dalaşgärlere C witaminine baý bolan önümlerden taýýarlanylan içgileri içmeklik maslahat berilýär.

KIŞMIŞI, ERIK KAKYNY, HOZY, PISSÄNI HEM ÝATDAN ÇYKARMAŇ!

Ýokarda ady agzalan önümler bedenimiziň çylşyrymly uglewodlara bolan zerurlygyny doly üpjün edýär. Mundan başga-da, dalaşgärler dogry iýmitlenmek babatynda ýene bir zada aýratyn üns bermelidirler. Ol hem tomus aýlary howanyň yssy bolýanlygy sebäpli iýmit zäherlenmesiniň ýüze çykmagydyr. Şonuň üçin hem dalaşgärler synaga 1-2 gün galanda, mümkin boldugyndan, nätanyş tagamlary datmazlyga, öýde bişýän naharlardan başga tagamlary iýmezlige çalyşmaly. Çünki synag güni saglyk ýagdaýyňyzyň gowy bolmagy siziň ýokary okuw mekdebine talyplyga kabul edilmek mümkinçiligiňizi artdyrar.

Şageldi ÝABANOW,

«Nesil»

Çeşmesi: Turkmenmetbugat