Türkmenistan halkara gatnaşyklarda Bitaraplyk ýörelgelerini işjeň ilerledýär

Dünýä syýasatyna syn berlende, ilkinji nobatda, geosyýasy ýagdaýlara, strategik meýillere, döwletara gatnaşyklara, şeýle hem taryhy jähetlere seljeriş berilýär. Şu nukdaýnazardan, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan hemişelik Bitaraplygy üç gezek ykrar edilen Türkmenistan döwletimiz dünýäniň geosyýasy we geoykdysady giňişliginde belent abraýa eýedir. Ata Watanymyz syýasy ölçegleriň, hususan-da, hoşniýetli diplomatiýanyň gurallaryny işjeň ulanyp, dünýä döwletleri bilen dost-doganlyk gatnaşyklaryny yzygiderli pugtalandyrýar. Muňa hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 24-25-nji noýabrynda Gazagystan Respublikasyna amala aşyran döwlet saparynyň, şeýle hem türkmen-gazak gatnaşyklarynyň mysalynda aýdyň göz ýetirmek bolýar.

Dünýäde üç gezek ykrar edilen hemişelik Bitaraplygymyz goňşy-gardaş döwletler, şol sanda Gazagystan bilen strategik hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynda möhüm orny eýeleýär. Taryha ýüzlenenimizde bolsa dünýäni sarsdyran türkmen döwletleriniň käbirleriniň hut häzirki gazak sähralarynda ýerleşendigine göz ýetirýäris. Meselem, Göktürkmenler, Mamunlar, Seljuklar, Horezmşalar ýaly türkmen döwletleriniň meýdanynyň uly bölegi häzirki Ýewraziýanyň ýüreginde ― Gazagystanyň çäklerinde orun alypdyr. Şunda Beýik Ýüpek ýoly halklary we döwletleri birleşdirýän köpri hökmünde hyzmat edipdir. Häzirki wagtda bolsa Gazagystan tutýan meýdany boýunça dünýäde 9-njy orunda, Merkezi Aziýada bolsa birinji orunda durýar.

Türkmen-gazak gatnaşyklarynyň häzirki derejesi oňyn Bitaraplygymyzyň sebitdäki ähmiýetini, parahatçylyga we ynanyşmaga esaslanýan dialogyň ösen derejesini aýdyň görkezýär. Türkmenbaşy şäherinde Gazagystan Respublikasynyň konsullygy, Aktau şäherinde bolsa Türkmenistanyň konsullygy hereket edýär. Ýurtlarymyz halkara guramalaryň çäklerinde hem hyzmatdaşlygy pugtalandyryp, umumadamzat bähbitli parahatçylyk söýüjilikli halkara maksatnamalara işjeň gatnaşýar. Gazagystan ýurdumyzyň başlangyçlary esasynda BMG-niň Baş Assambleýasynda kabul edilen Kararnamalaryň ählisine diýen ýaly awtordaşlyk edip, milli Bitaraplyk ýörelgelerimizi yzygiderli goldaýar. Bu dostlukly ýurt Merkezi Aziýada hem, Hazarýaka sebitinde hem möhüm, ygtybarly hyzmatdaşdyr.

Ýene-de hemişelik Bitaraplygymyzyň geosyýasy ähmiýeti baradaky gürrüňimize dolansak, elbetde, bu ugurda iň ýokary netijeleri gazanmagy başarmak syýasy sungatdyr. Şeýle çemeleşme geosyýasy ölçegleriň täze görnüşlerini emele getirýär. Parahatçylykly ýaşamak, ynanyşmak, hoşniýetlilik ýörelgeleri bolsa dünýä syýasatynyň iň inçe, ýöne iň berk görkezijileridir. Bu garaýyşlara esaslansak, Astanada geçirilen ýokary derejeli ikitaraplaýyn gepleşikleri şertli ýagdaýda gadyrly dostlaryň söhbedi hökmünde häsiýetlendirmek mümkin. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň döwlet saparynyň çäklerinde gol çekilen ikitaraplaýyn resminamalaryň uly toplumy bolsa hyzmatdaşlygyň täze formatlaryny ilerletmekde möhüm başlangyçdyr, şol sanda uly syýasy üstünlikdir.

Häzirki zaman dünýäsinde howpsuzlyk, hyzmatdaşlyk we ösüş parahatçylyk ideallarynyň üç sütüni hasaplanýar. Bu binýatlaýyn garaýyş milli diplomatiýamyzyň hem esasy wezipesidir. Şunda döwlet saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiziň Gazagystanyň ýokary sylagy ― «Altyn Kyran» ordeni bilen sylaglanylmagy parahatçylyk söýüji mähriban halkymyza çuňňur hormatyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň hoşniýetli ideýalaryna berlen ýokary bahanyň nyşanydyr. 2022-nji ýylda bu abraýly sylagyň Gahryman Arkadagymyza hem gowşurylandygyny buýsançly bellemelidiris.

Gazagystanyň deňze çykalgasy bolmasa-da, halkara bilermenler D.I.Mendeleýewiň jedwelindäki himiki elementleriň ählisiniň bu ýurtda duş gelýändigini belleýärler. Nebit gory boýunça bolsa dünýäde 12-nji orunda durýar. Munuň özi dünýä döwletleri bilen ykdysady hyzmatdaşlygy islendik ugurda ösdürmäge mümkinçilik berýär. Şunda Bitarap Türkmenistan döwletimiz hem Gazagystanyň esasy ykdysady hyzmatdaşlarynyň biridir. Bu babatda Gazagystan — Türkmenistan — Eýran demir ýoly uly ähmiýete eýedir. 2009-njy ýyldan bäri döwletimiz Gazagystanyň we Özbegistanyň üsti bilen öz tebigy gazyny Hytaýa iberýär. Ýakynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň düýbüniň tutulmagy hem şanly ýylymyzyň möhüm wakalarynyň hataryndan orun aldy.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahaty üstünlikli geçirildi. Şunda Gazagystanyň Prezidenti hem-de gazak wekiliýeti, gazak žurnalistleri forumyň işine işjeň gatnaşdylar. Häzirki wagtda 12-nji dekabrda geçiriljek Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň wekilçilikli forumyna hem-de Hazaryň ajaýyp kenarynda guraljak «Häzirki zaman jemgyýetinde zenanlaryň orny: durnukly ösüşiň bähbidine halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek» atly halkara maslahata degişli düzümler tarapyndan ýokary derejede taýýarlyk görülýär. Bu forumlara ýokary derejeli gazak wekiliýeti hem gatnaşar. Dostlukly döwletde Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly mynasybetli duşuşyklar, medeni çäreler hem giň gerime eýe bolýar. Ýeri gelende, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň ýanynda hasaba alnan daşary ýurt habar beriş serişdeleriniň sanawynda gazak žurnalistleriniň, hususan-da, «Kazinform» halkara habarlar agentliginiň, «Habar24» teleýaýlymynyň wekilleriniň hem bardygyny nygtamak gerek.

Biziň halkymyz ýaly, gazaklar hem dostlukly, hoşniýetli, ylalaşykly, myhmansöýer, göwnaçyk, sähraýy halk. Taryhy-syýasy tejribeler, ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesi iki halky has-da ýakynlaşdyrýar. Milli medeniýetimizde, däp-dessurlarymyzda, halk döredijiliginde hem meňzeşlikler juda köp. «Hormat etseň, hormat görersiň» diýen pähim bolsa iki halkda hem ýörgünlidir. Gazaklar milli şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň şygyrlaryny söýüp okaýar, türkmen halky hem meşhur gazak söz ussady Abaýyň eserlerine ýürek töründen orun berýär. Astanada dana Pyragynyň ýadygärliginiň açylmagy hem-de Aşgabatda Abaýyň, şeýle hem «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynda kompozitor, gazak halk aýdymlaryny ýerine ýetiren Kurmangazy Sagyrbaýulynyň heýkeliniň oturdylmagy medeni umumylygy alamatlandyrýar.

Jemläp aýdanyňda, Türkmenistan bilen Gazagystan Respublikasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ähli ugurlary ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini görkezýär. Şunda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan üç gezek ykrar edilen türkmen Bitaraplygy sebitiň ähli döwletleri üçin parahatçylygyň, ynanyşmagyň we ösüşiň binýadydyr. Türkmenistanyň parahatçylyk diplomatiýasy, Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň başlangyçlary bolsa täze taryhy döwürde dünýä üçin, umumadamzat üçin nusgalykdyr, dünýäni ýagtylandyrýan ýoldur.

Atamyrat ÝAZWELIÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň talyby, «Nesil».